سیستم اطفا حریق ساختمان
سیستم های اعلام کننده و اطفای حریق در ساختمان ها شامل انواع فایرباکس، کپسول های آتش نشانی، اسپرینکلر ها، انواع دتکتور، پنل های کنترل، آژیر فلاشر ها و … نام برد.
همچنین دو نوع سیستم لوله کشی تر و خشک برای اطفا حریق ساختمان طراحی می گردد. در سیستم تر آب درون شبکه لوله ها قرار دارد و سیستم و لوله ها تحت فشار آب هستند. پمپ ها، آب ذخیره شده در مخازن را به درون لوله ها هدایت می کنند.
در سیستم خشک نیز درون لوله ها آب جریان ندارد. و هنگام حریق توسط نیروی آتش نشانی این لوله ها پر از آب می شوند.
در این بین کپسول های آتش نشانی برای عموم شناخته شده تر هستند. کپسول ها هر کدام بسته به نوع آتشی که خاموش می کنند دارای مواد بخصوصی نیز هستند. بیشترین کاربرد سیستم های اطفاء حریق عقب نگه داشتن آتش و به حداقل رساندن آسیب ها تا زمان خروج مردم از محدوده خطر و رسیدن نیروهای آتش نشانی است.
سیستمهای اطفا حریق دارای تجهیزات زیر می باشند:
دتکتور
دتکتورهای خاص اعلام حریق، دارای قابلیت تشخیص دود ( بیم دتکتور اعلام حریق) گازهای قابل انفجار و حرارت را دارا بوده و با توجه به ساختار سیستم امکان هر گونه خطا را کاملا از بین می برند.
دتکتور ها انواع مختلفی دارند:
- الف – اعلام کننده صوتی با قدرتهای مختلف
- ب – اعلام کننده نوری با قابلیت اعلام بصورت کلی یا تفکیک مناطق
- ج – تلفن کننده با قابلیت ارسال پیام به شماره های داده شده
انواع خاموش کننده ها
الف – کپسولهای دستی اطفاء
- ۱- پودری
- ۲- گازCO2
- ۳- آب و گاز
ب – سیستمهای اتوماتیک اطفاء با قابلیت دستور پذیری از مرکز اعلام حریق و یا با عملکرد مستقل
- ۱- پخش کف
- ۲- پخش آب
- ۳- پخش گاز CO2
انواع مواد اطفا حریق
پودر و گاز
در گذشته نحوه استفاده از پودر شیمیایی بدین ترتیب بود که تعدادی قوطی یا ظروف به اشکال مختلف را از پودر پر می کردند. سپس آنها را در جاهای مناسب قرار می دادند و به محض شروع آتش سوزی، مسئول مربوطه درب قوطی ها را باز کرده و پودر آن را بر روی آتش می پاشید.
این تکنیک در اغلب این موارد با ناکامی مواجه می شد؛ ولی با گذشت زمان برای پاشیدن پودر بر روی آتش دستگاه های خاموش کننده پودر طراحی و ساخته شد.
پودر شیمیایی و پودر خشک عبارتند از گرد بعضی از مواد شیمیایی مانند کربناتها ، سولفات ها و فسفاتها که جهت خاموش کردن حریقها به کار می رود .
گاز کربنیک (CO2)
از سالها قبل گاز کربنیک (CO2) به عنوان یک گاز آتش نشانی در دستگاه های ثابت اتوماتیک، خاموش کننده های دستی و چرخدار مورد استفاده قرار می گرفته است. گازCO2 غیر قابل احتراق، بی بو، خنثی، خنک و غیر سمی است و هادی جریان الکتریسیه نمی باشد .وزن آن سنگین تر از هواست، لذا در صورت پرتاب روی حریق ، اکسیژن را خارج و خود جانشین آن می گردد .
مولد کف یا فوم
کف مورد مصرف برای اطفا حریق، مایعی است که در صورت پرتاب آن بر روی مواد در حال اشتعال، به سرعت روی آتش را پوشانده، مانع برخاستن گاز قابل اشتعال از روی مواد می گردد.
همچنین با پوشاندن سطح ماده در حال اشتعال از رسیدن اکسیژن هوا به آتش جلوگیری به عمل می آورد. وزن مخصوص آن کمتر از وزن مخصوص مواد و مایعات قابل اشتعال است. لذا در سطح آن شناور گشته و پایین نمی رود.
خاموش کننده های هالوژنه
مواد هالوژنه خاموش کننده هایی هستند که مکانیسم خاموش کردن آن شباهت زیادی به گاز CO2 دارد. بدین معنی که بعلت سنگین تر بودن از هوا به سرعت روی حریق را پوشانده و جانشین هوا می گردد. این مواد وقتی از خاموش کننده خارج و در محیط ریخته می شود به سرعت تبدیل به بخار و تبخیر می شود.
روش اصلی اطفا
- Cooling یا سرد کردن آتش
- Smothering یا خفه کردن آتش
- Starvation یا قطع سوخت رسانی به آتش
- Interrupting the Combustion Process یا ایجاد وقفه در فرآیند سوختن و آتش
در روش کولینگ یا خنک سازی مواد آتش زا، می‌توان از طریق استفاده از آب و مواد خنک کننده، آتش را خنک کرد تا بخار کافی برای سوختن ایجاد نشود. در این صورت می‌توان به راحتی آتش را مهار کرد. اما باید توجه کرد که خاموش کردن آتشی که دلیل آن روغن و مواد چرب شیمیایی است، می‌تواند ماجرا را بدتر کرده و آتش را شعله ور کند. برای این نوع آتش ها باید روش دیگری برای اطفا استفاده کرد.
در روش خفه سازی آتش، می‌توان با قطع اکسیژن رسانی به آتش، آن را خفه کرد. این کار جلوی رسیدن هوا و اکسیژن تازه را به مواد سوختنی کمتر می‌کند و آتش خاموش می‌شود. وقتی آتش در محیط افزایش پیدا کند و همه چیز را بسوزاند، دیگر اکسیژنی باقی نخواهد ماند. در نتیجه آتش خاموش می‌شود. می‌توان از گاز بی اثر مانند co2 برای این کار استفاده کرد.
در روش starvation یا قطع سوخت رسانی به آتش می‌توان هر آنچه که قابل سوختن است و در مسیر سوخته شدن قرار دارد، حذف کرد تا از سوختن مابقی، جلوگیری شود. مثلا در یک جنگل می‌توان با قطع درختان جلوتر از آتش، مسیر رسیدن به آتش به مابقی جنگل را قطع کرد.
در روش وقفه در فرآیند سوختن، می توان موادی را روی آتش پاشید که با آتش واکنش دهند و گاز را بی اثر کنند. در نتیجه یک وقفه در سوختن پدید می‌آید. برخی از این مواد مانند مونوآمونیوم فسفات و بی کربنات پتاسیم و… است.
سیستم های اطفا حریق اتوماتیک
در این سیستم ها بدون دخالت نیروی انسانی و با کنترل کامل تجهیزات عمل می کنند. این نوع تجهیزات در کارخانجات شیمیایی ، رنگ ، پالایشگاه ها، دیتا سنترها و اتاق های سرور و مراکز حساس بکار می روند.
ممکن است سیستم های اتوماتیک با استفاده از گاز دی اکسید کربن، آب و سایر مواد شیمیایی کار کنند که با توجه به تجهیزات و مواد قابل اشتعال انتخاب می شوند.
انواع سیستم های اتوماتیک عبارتند از :
- سیستم های اتوماتیک مه آب Water Mist
- سیستم اطفا حریق اتوماتیک ورتکس Vortex
- سیستم اطفا حریق اتوماتیک گاز هالون Halon
- سیستم های آبی اسپرینکلر Sprinkler
- سیستم اتوماتیک پودری یا ذرات معلق آیروسل Aerosel
- سیستم اتوماتیک فوم Foam
- سیستم اطفا حریق اتاق سرور یا مرکز داده
سیستم اتوماتیک اطفا حریق پودری چگونه کار می کند؟
سیستم اتوماتیک اطفا حریق پودری، نسلی جدید از سیستم اطفا حریق اتوماتیک پودر خشک است که به صورت سریع و لحظه ای عمل می کند.
این دستگاه شامل سیلندرهایی است که تحت فشار نیستند، سبک و قابل حمل بوده و به آسانی نصب می شوند. این سلندرها حاوی پودر ABC FUREX است که غیرقابل نفوذ آب و گرد و غبار بوده و در اندازه های گوناگون موجود می باشند.
به وسیله آن امکان اطفا حریق اتوماتیک سطوح مختلف در فضای باز و احجام گوناگون در فضای بسته وجود دارد. سیستم نیاز به لوله کشی و تعمیر و نگهداری نداشته و عمر مفید بیش از ۱۰ سال دارد.
تحریک و تخلیه سیلندر بصورت الکتریکی از طریق دستگاه مرکزی و یا توسط سنسور یا همان حسگر دما انجام می گیرد. فشار تولید شده درون سیلندر باعث باز شدن محفظه مخصوص و تخلیه پودر به میزان ۳۵ متر در ثانیه می شود. این عمل در کمتر از نیم ثانیه بوقوع می پیوندد.
مزایای این سیستم ها
- سیلندرها در صورت ضربه، سوراخ شدن و یا تکان شدید تخلیه کاذب نمی شوند
- سیستم در محیط باز و یا بسته کاربرد دارد
- تخلیه پودر و پخش آن در محیط بصورت یکسان در تمام نقاط انجام می گیرد
- هزینه مناسب و سرعت عمل و اطفای آنی
- حاوی مواد سمی نیست و اثر منفی بر روی لایه ازون ندارد
- سیلندرها علاوه بر اینکه تحت فشار نیستند، نیاز به لوله کشی ندارند
- عدم نیاز به تعمیرات و نگهداری خاص
- صرفه جویی در هزینه ها
کاربردهای سیستم های اتوماتیک
- مکان های تجاری
- اماکن صنعتی و نظامی
- فضاهای کوچک با حداقل حجم اطفا حریق ۲/۱ متر مربع
- مجتمع های بزرگ مسکونی
- موتور خودروها و نفربرهای نظامی و صنعتی
- صنایع ریلی و دریایی و هوایی
- اتاق های کابل و کامپیوتر و تجهیزات برقی
- صنایع تولیدی ، معدنی و نفت و گاز
سیستم اطفا حریق پایروجن ( Automatic fire suppression )
در ساخت سیستم پایروجن از تکنولوژی سوخت جامد موشک استفاده شده است. این نوع اولین سیستم اطفاء حریق پودر و گاز (ایروسول) در جهان می باشد که به صورت تجاری تولید شده است.
پایروجن به عنوان جایگزینی بی خطر و کاربردی برای هالون، هالوکربن ها، پودرهای شیمیایی و گازهای بی اثر طراحی شده است. همچنین به صورت تجاری در مخازن با ظرفیت متفاوتی تولید شده و در دسترس می باشد.
پایروجن جامدی غیرسمی و بی اثر بوده و تا زمانی که به صورت الکتریکی و یا حرارتی فعال نشده است پایدار می ماند. در صورت فعال شدن نیز ترکیبی از پودر و گاز (ایروسول) با خاصیت خاموش کنندگی تولید می نماید.
ایروسل
ایروسول تولید شده به صورت فیزیکی و شیمیایی به حریق حمله ور شده و به صورت تقریبا لحظه ای حریق را فرونشانده و از شعله وری مجدد آن (و در شرایط واقعی از انفجار) نیز جلو گیری می نماید. در بسیاری از کاربردها پایروجن تنها جایگزین کاربردی برای هالون می باشد.
قبل از انتشار ایروسول به منطقه تحت پوشش، ذرات ایروسول از یک خنک کننده شیمیایی عبور نموده و دمای ایروسول را به نحو مطلوبی کاهش می دهد. این امر به انتشار یکسان مواد در محیط نیز کمک می نماید.
سرعت بسیار بالای تخلیه ایروسول اثری لحظه ای در خاموش نمودن حریق خواهد داشت. ذرات میکرونی ایروسول مانند یگ گاز عمل نموده و در تمام ابعاد پخش می گردند و به عامل اطفاء کننده اجازه می دهند به سرعت منتشر شده و به دور از دسترس ترین و پوشیده ترین نقاط نیز نفوذ نماید.
انتشار یکنواخت در کمتر از چند ثانیه به وقوع می پیوندد، در حالیکه ماندگاری طولانی در محیط مانع شعله وری مجدد خواهد شد.
مزایا و امکانات سسیتم :
- کم وزن و کم حجم Compact & Weight Saving
- نصب بدون پیچیدگی و راه اندازی مجدد سریع Simple to install & Recommission
- غیر سمی Low Toxicity
- اقتصادی و مقرون به صرفه Cost Effective
- سه برابر موثر تر از گاز هالون ۳ times more effective than Halon
- دوست محیط زیست Environmentally Friendly
- بدون نیاز به لوله کشی و مخازن تحت فشار No pressurized Cylinders or pipe work
- کاربرد سیستم پایروجن ( pyrogen )
- اتاق کامپیوتر Computer Room
- سیستم توزی
- سیستم اعلام حریق
- شماتیک سیستم اعلام حریق
سیستم اطفا حریق اتومات آبی
سیستم اطفاء حریق آبی (اسپرینکلر) قدیمی ترین روش اتوماتیک برای مقابله با آتش سوزی بوده که در منازل مسکونی، کارخانجات، ادارات، انبارها و… از آن استفاده می شود. این سیستم ها ساده ترین روش برای خاموش کردن آتش را دارند. به طوری که به یک منبع آب متصل هستند تا در زمان حریق، آب را به تمامی آبپاش ها ارسال کند. این منبع ها می توانند لوله کشی آب شهری یا منبعی جدا مختص اسپرینکلر باشند.
این سیستم ها ارزان و دارای امنیت بسیار بالایی می باشند. همچنین این سیستم های اتوماتیک کارآمد دارای 4 نوع مختلف هستند که عبارتند از:
- سیستم Wet ( تر )
- سیستم Dry ( خشک )
- سیستم Deluge ( سیلابی )
- سیستم Pre-Action ( پیش عملگر )
ویژگی های سیستم اطفا حریق اسپرینلکر
- اولین و پر استفاده ترین سیستم مبارزه با حریق در دنیا
- دارای ایمنی بسیار بالا
- دارای تاییدیه های مختلف معتبر بین المللی
- استفاده از شیرآلات سیستم تر، خشک، سیلابی و پیش عملگر
- امکان استفاده در ساختمان های مسکونی، بیمارستان ها، ادارات، مراکز بزرگ خرید و …
- تنوع تجهیزات جانبی